|
Treblinka II.
Cmentarz i Pomnik-Mauzoleum.
|
|
Do ponurej i haniebnej sławy zbrodniarzy przyczynił się również powstały później sąsiedni obóz zagłady - Treblinka II, położony w odległości około 3 km od karnego obozu pracy Treblinka I. Budowę obozu rozpoczęto w czerwcu roku 1942, zatrudniając więźniów z Treblinki I oraz Żydów getta z Kosowa Lackiego.
Pierwszy transport przybył do obozu zagłady już 23 lipca 1942 roku z getta warszawskiego. Teren obozu o powierzchni 13,5 ha został otoczony wysokim 3 m ogrodzeniem z drutu kolczastego, przeplatany gałęziami sosnowymi (były one często wymieniane). Obóz dzielił się na dwie części. W pierwszej były baraki mieszkalne dla załogi, magazyny, warsztaty oraz bocznica kolejowa. W drugiej, szczelnie zasłoniętej były murowane budynki, w których znajdowały się komory gazowe. W początkowej fazie istnienia obozu był tylko jeden budynek o 3 komorach, a pod koniec 1942 roku wybudowano nowy,
o 10 komorach, przypominający swoim wyglądem łaźnie. Proces zagłady
opracowany był z całą dokładnością i perfidią. Po przybyciu transportu na stację kolejową Treblinka, bocznicą kolejową przetaczano wagony na teren obozu. W celu uśpienia czujności ofiar urządzano tu fikcyjny dworzec, na którym umieszczono napisy: kasa, poczekalnia, bufet, a nawet rozkład jazdy pociągów. Po przybyciu transportu oddzielano kobiety i dzieci od mężczyzn, spośród których wybierano
najsilniej- |
|
szych, kierując ich do pracy w obozie zagłady lub obozie Treblinka I. Po selekcji odbierano więźniom pieniądze, osobisty bagaż, kosztowności, kierując ich do łaźni, czyli komór gazowych. Przeciętnie gazowano dziennie 5 - 6 tysięcy osób. Zagazowanych grzebano w olbrzymich dołach, a po wizytacji obozu Himmlera w lutym 1943 r. zagazowane zwłoki palono w celu zatarcia śladów.
W Treblince II ponieśli także śmierć Żydzi mieszkający w powiecie sokołowskim. Wcześniej, bo już na przełomie roku 1940/41 zostały wprowadzone ograniczenia terenowe dla ludności z tych terenów, a następnie powstają getta na terenie Sokołowa, Kosowa Lackiego i Sterdyni oraz przejściowy obóz w Szczeglacinie koło Korczewa. Pierwszą likwidację tych gett przeprowadzili Niemcy 30 września 1942 roku, drugą wiosną roku 1943.
Załoga obozu składała się z kilkudziesięciu SS-manów i około 150 Ukraińców pełniących funkcje pomocnicze. Komendantem obozu był SS-Hauptsturmführer Franz Stanglem nazywany przez więźniów "Białą Śmiercią".
Największe nasilenie transportów zanotowano od grudnia 1942 roku. Wówczas to przybyły do obozu transporty z gett większych miast Polski oraz z getta warszawskiego. W Treblince hitlerowcy zamordowali w okresie od 23 lipca 1942 roku (w tym dniu przybył pierwszy transport) do 23 sierpnia 1943 roku około 800 000 Żydów z Polski, Austrii, Belgii, Bułgarii, Czechosłowacji, Francji, Grecji, Jugosławii, Niemiec i Związku Radzieckiego. Zginął tu znany lekarz i pedagog, przyjaciel dzieci - Janusz Korczak. W dniu 23 sierpnia 1943 r. wybuchło w obozie zagłady powstanie więźniów, którzy zlikwidowali część załogi i podpalili wiele baraków. Nic zdołali jednak opanować wież strażniczych. W czasie walki i ucieczki poległo około 1000 więźniów. Tylko nielicznej części udało się schronić w okolicznych lasach, lub przedostać za Bug. W listopadzie 1943 roku w celu zatarcia śladów zbrodni, obóz zlikwidowano, niszcząc wszystkie budynki i urządzenia. Teren obozu zaorano. W roku 1964 na terenach Treblinki II odsłonięte Pomnik-Mauzoleum, którego autorami są Adam Haupt (architekt) i Franciszek Duszenko (rzeźbiarz).
Zwiedzanie obozu zaczynamy za Wólką Okrąglik, droga prowadzi przez przejazd kolejowy do parkingu. W |
|
pobliżu zobaczymy wykop po dawnym torze kolejowym, symboliczną rampą na miejscu dawnego fikcyjnego
dworca. Obok 10 granitowych słupów, na których umieszczono nazwy państw, z których Żydzi ponieśli tu męczeńską śmierć. Na wprost jest okazały 8-metrowy pomnik z granitu z płaskorzeźbami przedstawiającymi okrutną śmierć ofiar Treblinki. Za pomnikiem symboliczny stos. Wokół pomnika znajduje symboliczny cmentarz, na którym umieszczono 17 tys. głazów (przypominających nagrobki żydowskie) z napisami większych miejscowości, z których pochodzili wymordowani tu ludzie. |
|
Treblinka II.
Cmentarz i Pomnik-Mauzoleum. w byłym obozie zagłady (proj.
pomnika Adam Haupt - architekt i Franciszek Duszenko - rzeźbiarz)
|
|
