SOKOŁÓW PODLASKI 

ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE

Podlasie Nadbużańskie - od Korczewa do Treblinki, położone jest na lekko falistej północno -wschodniej części Wysoczyzny Siedleckiej. Największy wpływ na rzeźbę miało zlodowacenie środkowopolskie, a szczególnie stadiał Warty. W jego strefie znajdujące się moreny czołowe stanowią kulminacje terenu. Wzniesienia te najczęściej zbudowane są z glin plajstoceńskich.

Akumulacyjna działalność lodowców wytworzyła szczególnie piękne moreny ciągnące się od Skrzeszewa do Gródka, które urozmaicają krajobraz i jednocześnie doskonale zabezpieczają przed powodzią. Erozja wód polodowcowych i deszczowych pozostawiła w tych utworach małe formy rzeźbotwórcze. W wyniku spływu wód czwartorzędowych wzdłuż doliny Bugu, od Wieski do Treblinki, powstały również tereny równinne. Na terasie zalewowej, w ciągu długiego okresu czasu , powstały liczne jeziora, które są wynikiem działalności erozyjnej i akumulacyjnej rzeki. Taka praca Bugu jest obecnie najlepiej widoczna w pobliżu Mołożewa i Rytel Olechnów. Rzeka pod Mołożewem zmienia kierunek, tworząc piękne zakole o długości ok. 1.5 km i szerokości ponad l kilometr. Brzeg, stale podmywany przez nurt, wcina się coraz bardziej w głąb lądu, brzeg narasta, a rzeka cofa się. Odcięte zakola stają się małymi jeziorami, zwanymi starorzeczami. Takie jeziora występują w: Kiełpińcu, Młynarzach, Białobrzegach, Rytelach, Długich Kamieńskich, Wiesce, Krzemieniu i Gródku. Z biegiem czasu dolina stale się poszerza, a na jej dnie rzeka wije się tworząc meandry i nowe jeziora.

Rzeka Bug, której ogólna długość wynosi 772 kilometry, w tym w Polsce 587, z tego na odcinku Korczew - Treblinka ok. 70 km posiada zasilanie deszczowo-śnieżne. Na wiosnę wskutek gwałtownego topnienia śniegów, lub w innych porach po silnych deszczach występują powodzie, które mogą przemieszczać mielizny i głębokie miejsca w rzece. W celu zabezpieczenia przed wylewami wód zbudowano od Teofilówki do Treblinki ponad 30 km obwałowań na odcinkach najbardziej zagrożonych powodzią. Zdarzają się małe wydmy uformowane przez rzekę i wiatr, laski łęgowe, piękne starorzecza (bużyska). Dużą atrakcją turystyczną mogą być ujścia rzek:

Myśli, Tumy, Cetyni, Buczynki, Kosówki. Rzeki te wpadają do Bugu odpowiednio w pobliżu takich miejscowości, jak: Mogielnica, Krzemień, Białobrzegi, Rybaki i Bojary. W dolinie Bugu powietrze jest czyste, występuje tu charakterystyczny sprzyjający zdrowiu mikroklimat. Coraz liczniejsze stają się gospodarstwa agroturystyczne: Kiełpiniec, Białobrzegi, Kamieńczyk (gmina Sterdyń).

ŚWIAT ROŚLINNY I ZWIERZĘCY W DOLINIE ŚRODKOWEGO BUGU - NAJWIĘKSZEGO LEWEGO DOPŁYWU NARWI

Pod względem turystyczno-krajoznawczym zajmująca nas północno-wschodnia część makroregionu niziny południowopodlaskiej jest naprawdę bardzo interesująca. Szczególnie w okolicach Korczewa, na terenie projektowanego Parku Krajobrazowego "Podlaski Przełom Bugu".

Rezerwat ornitologiczny "Wydma Mołożewska" (utworzony w 1987 r.) o powierzchni ok. 64 ha, położony w meandrze Bugu w gminie Jabłonna Łącka jest unikalnym i jednym z największych rezerwatów faunistycznych, ornitologicznych w Polsce. Obejmuje rozległe nadbużańskie pastwiska wsi, które przechodzą w pobliżu zmieniającego się tu koryta rzeki, w obszerne piaszczyste plaże. Rezerwat ten utrzymuje chyba największą w Polsce (!) kolonię lęgową sieweczki obrożnej, dochodzącą w niektórych latach do 20 par i mniej liczną (do 10 par) gatunku podobnego do poprzedniego - sieweczki rzecznej, a rzadkie w kraju dwa gatunki rybitw - zwyczajnej i białoczelnej, widać i słychać z daleka, bo zwinnie kreślą różne zawijasy pięknymi, smukłymi sylwetkami na tle nieba lub żółtego piasku plaż. Licznie wy stępuj ą czaj k i z zabawnymi czubkami. Mniej licznie, ale lęgną się tu: brodziec krwawodzioby, rycyk i świergotek polny. Ta chyba największa "agrafkowa wydma" nie tylko na Bugu, spełnia poważną rolę dla wielu gatunków ptaków przelotnych. Licznie występują: brodziec piskliwy, leśny, a nawet piękne bataliony (nie ma jednakowo ubarwionych samców), a mniej chociaż regularnie: brodziec śniady, samotny, kwokacz oraz rzadko brodziec pławny. Zauważono aż 7 gatunków z grupy biegusów, w tym rzadkie, tak dalekie w głębi lądu, biegusy rdzawe, płaskodziobe i piaskowce. Obserwowano też rzadkie gatunki ptaków wodnych i błotnych, jak: szablodziób, ostrygojad, czasem dubelt, mewa czarnogłowa i rybitwa popielata.

Najmniejszy (ok. 2 ha) w naszym województwie rezerwat florystyczny, to "Skarpa Mołożewska" utworzona kilka miesięcy później niż w. w. dla ochrony rzadkich gatunków roślin ciepłolubnych porastających wysoki brzeg rzeki, ciągnących się pasem od krawędzi wsi Mołożew w stronę Gródka o długości 0,5 km i szerokości 50 metrów. Najważniejszą rzadkością i wartością przyrodniczą tego rezerwatu jest stanowisko chronionej goryczki krzyżowej. Rzadkim w skali regionu zbiorowiskiem roślinnym jest ciepłolubny zespół Vicietum sylvaticae-dumetorum, o charakterze "porozpinanego" na krzewach lub innych roślinach "zbiorowiska welonowego". Budująje głównie wyka leśna i groszek leśny. Z gatunków chronionych częściowo, na uwagę zasługuje owocująca kalina, duże kępy pierwiosnki lekarskiej, a z gatunków chronionych obok w.w goryczki - wawrzynek wilczełyko.

Nieco dalej koryta Bugu i niżej jego brzegu, znajdują się jeszcze dość dobrze zachowane zespoły leśne, jak: kompleks pod Ceranowem, będący pozostałością dawnej Puszczy Sterdyńskiej, gdzie leży rezerwat leśny Sterdyń ok. 12 ha, utworzony w roku 1979. w celu ochrony wielogatunkowego żyznego grądu z wieloma chronionymi i rzadkimi gatunkami roślin w runie.

Z rzadkich gatunków ssaków, coraz częściej zauważy świtem uważny, prawdziwy wędkarz nad Bugiem wydrę, nawet bobra, wycieczkowicz lub grzybiarz w lasach jenota, tchórza, gronostaja, daniela, borsuka, a nawet łosia łopatacza, klempę z łaszakiem.

Wieczorami zauważyć można różne nietoperze, a w Mołożewie stwierdzono nawet obecność rzadkiego gatunku - nocka Natterera. Zdarza się zauważyć, zwisające z giętkich gałązek starszych, bardzo powszechnych nad rzeką wierzb, misternie splecione gniazda "kieszenie" małych, niepozornych mistrzów tych cudeniek - remizów.

Spośród 9 występujących w Polsce (wszystkie pod ochroną) gadów, u nas spotkać jeszcze często można, na skrajach lasów jaszczurki: zwinkę, rzadziej żyworodną i beznogą - padalca, zaskrońca i żmiję zygzakowatą. W licznych zbiornikach wodnych nie brakuje różnorodnych gatunków ryb.